کلیات واکسیناسیون

هرگونه اقدامي كه به منظور جلوگيري از بروز عفونت و يا تخفيف شكل طبيعي بيماري در فردي با تجويز آنتي‌بادي يا آنتي‌ژن بعمل آيد ايمن‌سازي گفته مي شود.

با تزريق عضلاني يا وريدي آنتي بادي ايمني غيرفعال يا انتقالي ايجاد مي‌گردد. دوام اين نوع ايمني كوتاه است و بستگي به نيمه عمر آنتي‌بادي در بدن فرد دريافت كننده دارد و اين مدت درحدود  3 تا 4 هفته مي‌باشد.

درصورت تجويز آنتي‌ژن كه شامل ميكرو ارگانيسم ضعيف شده ، كشته شده ويا اجزاء آن مي‌شود دستگاه ايمني فرد دريافت كننده تحريك و بطور فعال آنتي‌بادي توليد مي‌كند.ايمني بدست آمده دراين حالت را ايمني فعال گويند. دوام اين نوع ايمني ، طولاني تر از نوع غيرفعال است .

 ايمن سازي فعال يا واكسيناسيون

واكسيناسيون اقدام بسيارمهم و با ارزشي است كه بوسيله آن با هزينه كم مي‌توان از ابتلاء به بيماريهاي عفوني جلوگيري كرد. با اجراي برنامه واكسيناسيون همگاني در جهان، شيوع بسياري از بيماريهاي خطرناك دربين شيرخواران، كودكان و بالغين كاهش بارزي پيدا كرده است بطوريكه اكنون شيوع بيماريهاي خطيري چون ديفتري، كزاز، سياه سرفه، سرخك و فلج كودكان با واكسيناسيون همگاني با موفقيت كنترل و در بسياري از كشورها عملا به حداقل ميزان خود رسيده است ، يا بيماري آبله كه با واكسيناسيون همگاني و پيگيري جهاني ريشه كن شده است.

براي بيش از 20بيماري انسان، اكنون واكسن تهيه شده است كه تعدادي ازآنها بطور همگاني و بقيه در شرايط خاصي، مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

تصميم براي تهيه و استفاده از واكسن، جهت يك بيماري براساس نتيجه موازنه دو موضوع، يكي ميزان احتياج به واكسن و ديگري خطرات و عوارض ناشي از آن گرفته مي‌شود.

ميزان اثر پيشگيري كننده واكسن يك بيماري، از مقايسه تعداد مبتلايان دو گروه افراد واكسينه شده و نشده‌اي كه بطور تصادفي در معرض بيماري قرار مي‌گيرند بدست مي‌آيد.

موثرترين واكسن ها آنهائي هستند كه مكانيسم پيشگيري حاصل از مرحله بهبودي در شكل طبيعي بيماري را تقليد كنند.

  رابطه بين نوع واكسن با ايمني حاصل

  واكسن هاي با اجرام زنده كه ازقدرت بيماريزايي آنها كاسته شده است، معمولاً با دوز واحد مي‌توانند ايمني موثر و طولاني نسبت به واكسن‌هاي كشته شده ايجاد كنند. اين واكسن‌ها علاوه برسيستم ايمني هومورال، سيستم ايمني سلولي را نيز تحريك مي‌نمايند، اين نوع واكسنها تمايل دارند واكنشهاي مشابه شكل طبيعي بيماري به خصوص درافراد با نقص ايمني را  ايجاد كنند.

  براي اينكه با واكسن‌هاي كشته شده ايمني كافي و بمدت طولاني بدست آيد، بايستي اين واكسن‌ها ابتدا درچند نوبت تزريق گردند و براي جلوگيري از كاهش سطح آنتي‌بادي و ادامه ايمني اغلب لازم است كه تزريق واكسن در آينده يادآوري شود.